Struktura budżetu wydatków ZDMK – komoda z szufladami

Budżet zadaniowy ZDMK można porównać do komody z szufladami, z których każda zawiera środki na konkretny cel, o danym charakterze. Przykładowo, osobne „szuflady” obejmują na przykład środki na: utrzymanie dróg – w tym naprawy nawierzchni, chodników i ścieżek rowerowych; utrzymanie infrastruktury torowej; oświetlenie uliczne – w tym energię elektryczną dla kilku tysięcy lamp ulicznych.

ZDMK ma ograniczoną elastyczność w dysponowaniu tymi środkami. Może dysponować przedmiotowymi środkami zgodnie z zasadami, które wprowadzone zostały Ustawą o Finansach Publicznych. W ramach jednej „szuflady” można dokonywać przesunięć, np. przenieść środki z bieżącego utrzymania urządzeń oświetlenia ulicznego na energię  Jednak przesunięcia między nimi, przekierowanie środków między dwoma szufladami, np. z remontów chodników na torowiska – wymagają zgody prezydenta miasta. Co więcej, niektóre zmiany wymagają kompetencji Rady Miasta. Trzeba pamiętać, że Budżet Miasta Krakowa uchwala Rada Miasta, to właśnie radni miejscy decydują ostatecznie o kształcie budżetu, jakie zadania się w nim znajdą, a ZDMK pełni rolę realizatora zapisanych w nim priorytetów.

Dwie kategorie zadań: inwestycyjne i utrzymaniowe

Budżet ZDMK obejmuje dwie główne grupy zadań:

1. zadania utrzymaniowe – są to działania o bardziej ogólnym charakterze, związane z bieżącym utrzymaniem infrastruktury. Obejmują one remonty dróg, chodników, oznakowania, mostów, sygnalizacji świetlnej, a nawet parkomatów. Przykładem jest budżet na utrzymanie dróg, który dzielony jest pomiędzy 18 dzielnic Krakowa. Inspektorzy ZDMK planują z tych środków konkretne naprawy na swoim obszarze.
2. zadania inwestycyjne – to przedsięwzięcia zapisane w budżecie miasta z jasno określonym zakresem oraz zaplanowaną kwotą na ich realizację. Takie zadania mają ściśle zdefiniowane priorytety i harmonogramy. Przykładami mogą być modernizacja torowisk tramwajowych, przebudowa ulic czy skrzyżowań.

W ramach zadań inwestycyjnych tworzone są czasami programy ogólne. Chociaż ZDMK działa w oparciu o ustalone ramy budżetowe, niektóre programy dają pewną elastyczność w realizacji zadań. Na przykład „Program nakładkowy” – obejmuje listę ulic kwalifikujących się do modernizacji nawierzchni, gdzie ZDMK decyduje o lokalizacjach prac w ramach przyznanej kwoty, z kolei „Program budowy chodników” pozwala na realizację zadań, które są już przygotowane i najbardziej potrzebne. Środki na dodatkowe działania mogą pochodzić z oszczędności uzyskanych w przetargach. Dodatkowe wsparcie finansowe często zapewniają również Rady Dzielnic, które mogą przeznaczać swoje środki na współpracę z ZDMK przy realizacji lokalnych projektów

Dlaczego ZDMK nie zawsze decyduje o zadaniach?

Jednostka realizuje zadania zgodnie z zapisami budżetu. Jest to dokument, w którym często nie znajdują się środki w wysokości umożliwiającej realizację wszystkich potrzeb remontowych i inwestycyjnych. Z jednej strony zakres budżetu wytyczają możliwości finansowe, z drugiej strony ograniczone zasoby (czasowe, kadrowe) jak również konieczność skoordynowania pewnych przedsięwzięć i działań (np. remontów na danym obszarze). ZDMK, w stosunku do nowych zadań inwestycyjnych, niebędących kontynuacją, przygotowuje listy rankingowe zadań. W dalszym etapie budżet jest opracowywany przez Prezydenta i uchwalany przez Radę Miasta Krakowa. Mieszkańcy często oczekują szybkich decyzji dot. realizacji konkretnych inwestycji lub remontów, nie zdając sobie sprawy, że wszelkie działania muszą znajdować swoje podstawę w zapisach budżetowych. To właśnie budżet stanowi dokument prawny, który daje ZDMK prawo do zaciągania zobowiązań i realizacji wydatków. Przykładowo, jeśli środki na remont chodników są ograniczone, a potrzeby remontowe w danej dzielnicy przewyższają dostępne fundusze, ZDMK nie może ich zlecić, ponieważ nie ma pokrycia w przyznanych limitach.

Rola służb ekonomicznych

Istotną rolę w funkcjonowaniu budżetu ZDMK odgrywają służby ekonomiczne. Monitorują realizację budżetu, zapewniając pełne wykorzystanie dostępnych środków oraz elastyczne reagowanie na potrzeby miasta. Ich praca, przy współpracy z komórkami realizującymi zadania, koncentruje się na zapewnieniu efektywnego wykorzystywania środków, tak aby ewentualne oszczędności przetargowe zostały przekierowane na najpilniejsze potrzeby.